Ứng phó với chứng ngạt tắc mũi mùa đông - xuân

Ngạt tắc mũi có thể xuất hiện thoáng qua rồi tự khỏi hoặc tồn tại dằng dai, ngày càng tăng bức người bệnh phải đến gặp thầy thuốc. Vậy ngạt tắc mũi khi nào cần điều trị và có hiểm nguy hay không?

Ngạt tắc mũi là hiện tượng không khí không đi qua hốc mũi một phần (ngạt không hoàn toàn) hay hoàn toàn (tắc). Tuỳ theo tình trạng từng bệnh mà xuất hiện ngạt tắc ở một bên hoặc hai bên, ngạt tắc mũi xảy ra thẳng tuột hoặc từng lúc, ngạt tắc mũi có thể luân chuyển từ mũi này sang mũi kia khi đổi thay tư thế nằm. Khi bị ngạt tắc mũi người bệnh thường thở bằng miệng, ngủ ngáy, ngủ không ngon giấc, ngủ dậy thường hay mệt.

Ngạt mũi có hại gì?

Mũi không chỉ là đường lưu thông không khí mà còn có thể lọc sạch, làm ấm và làm ẩm không khí. Không khí khô, lạnh, không sạch sau khi lưu phê chuẩn hốc mũi sẽ trở nên sạch sẽ, ấm áp và ẩm ướt, hiệp với đường hô hấp trên và phổi. Do đó nếu hốc mũi bị tắc do viêm nhiễm, bệnh nhân phải thở bằng miệng, thì không khí hít vào sẽ không được lọc sạch, không được làm ấm và ẩm nên rất dễ gây viêm họng và viêm thanh quản, viêm khí phế quản và phổi. Hơn nữa, mũi không thông sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ, nghỉ ngơi cũng như làm giảm hiệu suất làm việc.

Các chấn thương, u vùng mũi xoang... gây ngạt tắc mũi.

Vì sao bị ngạt tắc mũi?

Có nhiều căn do gây ngạt tắc mũi: ở trẻ lọt lòng (tịt lỗ mũi bẩm sinh, viêm mũi đặc hiệu sau đẻ, viêm mũi bình thường, viêm V.A quá phát…), ở trẻ thơ hay gặp do viêm V.A mạn tính, dị vật mũi (bị ngạt tắc mũi một bên, mủ thối), viêm mũi xoang, polip mũi, u xơ vòm mũi họng… Ở người lớn: viêm mũi xoang, polip mũi, viêm mũi do thuốc (dùng thuốc co mạch tùy tiện), chấn thương mũi xoang, chấn thương hàm mặt, các khối u lành, ác tính của mũi xoang.

Một số trường hợp cần phải lưu ý khi ngạt tắc mũi xuất hiện:

- Ngạt tắc mũi một bên kèm theo chảy nước mũi mủ thối ở con nít, thường là dị vật mũi.

- Dấu hiệu ngạt tắc mũi xuất hiện một bên, ở người trên 40 tuổi, kèm theo chảy mũi lẫn dịch lờ lờ máu cá, ù tai, đau đầu và nổi hạch cổ ở một bên cùng với bên ngạt tắc mũi sẽ phải khám để loại trừ ung thư vòm càng sớm càng tốt.

- Ngạt tắc mũi kèm theo chảy dịch mùi thối ở một bên cũng nên nghĩ đến những bệnh lý khối u vùng mũi xoang như ung thư sàng hàm, u nhày trán sàng, u tâm thần khứu giác…

U vùng mũi xoang thường có tiên lượng tốt nếu được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và dấu hiệu ngạt tắc mũi là dấu hiệu luôn có trong cả thảy các khối u vùng mũi xoang. Ngạt mũi trong bệnh lý khối u ít khi đáp ứng với điều trị nội khoa và có thiên hướng ngạt càng ngày càng tăng, kèm theo chảy dịch thuật đà nẵng máu do sự hoại tử của khối u (máu thường không đỏ tươi mà lờ lờ máu cá, chỉ trong trường hợp u máu mới chảy máu tươi), kèm theo là hiện tượng chảy dịch mũi liên tục màu vàng xanh, loét và hoại tử cửa mũi, mùi thối.

Ngạt tắc mũi có cần điều trị?

Tùy từng duyên cớ sẽ có phương pháp giải quyết khác nhau. nên chi khi bị nghẹt mũi, cần xác định rõ nguyên do, nên đến thầy thuốc tai mũi họng để được khám và xác định bệnh, tránh để bệnh kéo dài. Điều trị ngạt tắc mũi bằng các thuốc nhỏ mũi nhóm co mạch như naphtazoline, xylometazoline…tuy nhiên các thuốc này chỉ nên sử dụng trong một thời kì ngắn dưới 7 ngày, có sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Cần tìm nguyên nhân của ngạt tắc mũi để điều trị mới giải quyết được triệt để: điều trị nội khoa với kháng sinh, chống viêm, khí dung mũi xoang… mổ nội soi mũi xoang, cắt polip mũi trong viêm mũi xoang có polip, mổ lấy u hốc mũi, tia xạ điều trị ung thư vòm, chỉnh hình hoặc lấy bỏ một phần cuốn dưới bằng laser...

BS. Phạm Bích